Amerika se povlači i Bliski Istok ostavlja u haosu

Novinar, publicist i diplomata, nekadašnji dopisnik iz Kaira i Bejruta, izvještač iz Izraela, Sirije, Alžira, Jordana, Libije, Tunisa i Jemena za Dane objašnjava o novom odnosu snaga na Bliskom Istoku, o tome zbog čega su Amerikanci naprasno odlučili da ponovo miniraju mirovne pregovore u Siriji, o promjeni fokusa američkih interesa sa Bliskog Istoka na Pacifik, te kako destabilizacija Turske i Ukrajine može utjecati na Balkan, posebno na BiH

DANI: Gospodine Dizdareviću, važite za jednog od najboljih poznavalaca prilika na Bliskom Istoku u BiH, kao i za jednog od vodećih kritičara američke spoljne politike u ovom regionu? U jednom razgovoru ste mi rekli da je, da bi se shvatilo o čemu se radi, potrebna sasvim drugačija perspektiva ovog regiona. Kakva?

DIZDAREVIĆ: Da bi se se uopšte razumijevala ova priča treba imati u vidu tri potpuno različita nivoa na kojima se ona odvija. Prvi je taj najviši, planetarni strateški nivo iz kojeg sve proističe. Tu je geostrategija bezbjednosti, energija, rat za najvažnije preostale resurse na svijetu. U ovom času Bliski Istok, Afrika i Daleki Istok sa Pacifikom - to su osnovna područja na kojima se preslažu neki stari i bivši koncepti, neke bivše zone uticaja, gdje se pokušava napraviti prodor jedne globalne zajednice u “stomak” druge, itd, itd. Znači, da bi se došlo do Bliskog Istoka, cijela se stvar mora posmatrati iz ptičije perspektive. Bez toga nema razumijevanja konteksta dešavanja po regionima.

Drugi nivo je regionalni, to je ono što su zbivanja između arapskih zemalja uz Iran i Tursku, ono što se tamo dešava, odnosi šiita i suniti i njihov balans, tzv. palestinsko pitanje, stare neootomanske ambicije, Izrael, Saudijska Arabija, itd. Svaka ta priča pojedinačno ima svoju istoriju, ima svoje strasti, ima svoje (ne)realizirane ambicije. Tu se odnosi mijenjaju, jedna priča poništava drugu, stare storije postaju nove, a nove stare. To je nešto što se ne može razumijevati sa strane, samo našom logikom i mentalitetom, našim “zapadnim” parametrima. Ukoliko ne pokušate da uronite u njihov način razmišljanja i u njihovu logiku, najčešće bitno drugačiju nego što je naša, teško možete razumjeti ono što je tamo doista bitno. Treći je nivo ono što se dešava pojedinačno u svakoj od tih zemalja.